برش کاغذهای شگفتانگیز هانس کریستین اندرسن
هانس کریستین اندرسن در سراسر دنیا برای افسانه‌های پریانش شهرت دارد. این قصه‌گوی دانمارکی داستان‌های بند انگشتی، پری دریایی کوچک، سرباز حلبی مصمم، جوجه اردک زشت، لباس نو امپراطور و بیش از 150 داستان دیگر را نوشته است. اما بسیاری از کسانی که از داستان‌های اندرسن لذت برده‌اند، نمی‌دانند که او هنرمند هم بوده است. اندرسن نقاشی کردن و ساختن کولاژ را نزد خود آموخت. عروسک خیمه شب بازی و صحنه تاتر عروسکی ساخت. او همچنین از تکه‌های کاغذ تصاویر بی‌نظیر برید. همه کسانی که این برش‌های کاغذی را می‌دیدند، شیفته می‌شدند.
در زمان حیات اندرسن، بین سال‌های 1805 و 1875 ، مردم باید برای سرگرمی خود وسیله‌ای فراهم می‌کردند. تلویزیون، رادیو، فیلم هنوز اختراع نشده بود. آن زمان مردم به تاتر یا کنسرت موسیقی می‌توانستند بروند و یا برای سرگرمی در منزل آواز می‌خواندند، آلات موسیقی می‌نواختند یا ورق بازی می‌کردند و مسابقه ترتیب می‌دادند. دور هم صحبت می‌کردند، قصه می‌گفتند و می‌خواندند.
شنونده کم سن و سالی اندرسن را که یکی از بهترین قصه‌گویان دوران خود بود، " شاهزاده قصه پریان " می‌نامید و همیشه به عنوان هنرمند مجلس گرم‌کن بسیار طالب داشت. او داستان‌هایش را با حرکات بدن با شور و سرزندگی فراوان تعریف می‌کرد. او این داستان‌ها را به زبان روزمره مردم نوشته تا به زبان رسمی که نویسندگان دانمارکی هم‌عصر او به‌کار می‌بردند. همین کار داستان‌هایش را از دیگران متفاوت کرده بود. مانند داستان‌های پریانش، کاغذ برش‌های اندرسن هم بسیار مبتکرانه و تحسین‌برانگیز بودند. اندرسن هرگز در داستان‌هایش توضیح نمی‌دهد که چگونه این‌قدر در ساخت کاغذ برش مهارت پیدا کرد. با اینکه او مرتب می‌نوشت، چه به صورت یادداشت‌هایی در دفتر خاطرات، نمایشنامه، شعر،رمان، سفرنامه، زندگینامه خودنوشت و هزاران نامه بسیار به ندرت از کاغذ برش‌هایش ذکری به عمل می‌آورد. اغلب چیزهایی که از این هنر اندرسن دانسته شده از مطالبی به‌دست آمده که سایر اشخاص درباره اندرسن نوشته‌اند و با دیدن این برش‌های کاغذی یاد گرفته‌اند.
اندرسن معمولا این برش‌ها را زمانی انجام می‌داد که اشخاص تماشا می‌کردند. اغلب هنگامی که قصه پریان را بلند نقل می‌کرد، بسیاری از شنوندگانش، به‌خصوص کودکان، چنان تحت تاثیر قرار می‌گرفتند که برای همه عمر داستان‌های اندرسن و برش‌های کاغذی او در خاطرشان می‌ماند. چند نفر از آن‌ها درباره اندرسن و برش کاغذهای شگفتانگیز او در زمان بزرگسالی مطالبی نوشته‌اند. بارونس بودیلد فون دونرBaroness Bodild von Donner ده‌ساله بود هنگامی که اولین بار اندرسن را زمان گفتن قصه‌های پریانش و بریدن طرح‌های کاغذی‌اش در ملک‌شان در دانمارک دید. او در بزرگسالی از او چنین یاد می‌کند، " او همیشه با قیچی گنده چنین چیزهای ظریف و زیبا را می‌برد." یکی دیگر از این کودکان ریگمور بندیکس Rigmonr Bendix بود. او دخترخوانده محبوب اندرسن بود، بنابراین موقعیت‌های بسیاری به‌دست آورد که داستان‌های اندرسن را بشنود و او را هنگام ساختن بریده‌هایش ببیند. او بعدها نوشت، "در حالی‌که اندرسن صحبت می‌کرد، یک تکه کاغذ را تا می‌کرد، بعد می‌گذاشت که قیچی‌اش با حرکاتی منحنی تو و بیرون برود و وقتی که تای کاغذ را باز می‌کرد، اشکال ظاهر می‌شدند."
در برش‌ها و در داستان‌هایش اشیای مشابهی بارها ظاهر می‌شوند: شیطان، تصویر کوپید ( اسطوره روم، خدای عشق، پسر ونوس، پسربچه‌ای است بالدار با تیر و کمان – م ) فرشتگان، پریان دریایی، جادوگران و مسجد. با این‌حال اندرسن هیچ‌گاه از این بریده‌ها برای تصویرسازی قصه‌هایش استفاده نکرد. وقتی که قصه‌ای درباره پری دریا می‌گفت، مثلا تصویر سن تاتر را می‌برید، شاید می‌دانست که این بریده‌ها حتی بیشتر خواهان پیدا می‌کردند چنانچه دور از انتظار عمل می‌شد.
هرچند هیچ‌کس از تعداد کاغذبرش‌های اندرسن اطلاع ندارد، اما او آن‌ها را از نوجوانی تا زمان مرگ می‌ساخت. از صدها بلکه هزاران بریده‌هایی که او ساخته، تنها 250 کار باقی‌مانده است. با توجه به ظرافت این بریده‌ها، وجود این تعداد هم جای شگفتی است به‌خصوص اینکه بیشتر آن‌ها را برای بازی به کودکان داده بود.
اکنون که بیش از یک صد سال از زمان ساخت آن‌ها گذشته، کاغذبرش‌های اندرسن هنوز هم جالب توجه و سرگرم‌کننده هستند. هرساله بیش از 160 هزار نفر به بازدید موزه هانس کریستین اندرسن در شهر ادنزه دانمارک می‌روند تا درباره زندکی اندرسن یاد بگیرند و کاغذبرش‌های او را که در معرض تماشای عموم گذاشته شده، تحسین کنند.
هرچند او در درجه اول به عنوان نویسنده به‌خاطر سپرده شده، اما همچنین در سراسر عمر قیچی و کاغذ را به‌عنوان وسیله‌ای برای بیان استعدادهای هنری‌اش به‌کار گرفت. بریده‌هایش هم دنیای تخیلی و هم لحظه‌هایی از زندگانی‌اش را آشکار می‌کند.
نمایشگاه حاضر شامل 119 تصویر از آثار کاغذبرش هانس کریستین اندرسن است که می تواند مورد توجه تصویرگران، مربیان، مروجان ادبیات کودک، کتابداران و همچنین کودکان و نوجوانان قرار گیرد.
برای اطلاع بیشتر به سایت زیر مراجعه کنید.
http://hca.museum.odense.dk/klip/billedstart.asp?sprog=engelsk
منبع:
- متن مقدمه از مقاله " برش کاغذهای شگفت انگیز هانس کریستین اندرسن " ترجمه پرناز نیری، فصلنامه داخلی شورای کتاب کودک، سال چهل و چهارم، شماره اول و دوم، بهار و تابستان
